Blog voor Dominicanenklooster Huissen.
Gelukkig zijn en blijven lijkt in onze maatschappij allesbepalend. Alleen wat als je met tegenslag te maken hebt? Of je je ongelukkig voelt? Of je vindt het leven even niet leuk? Jasmijn Koelink, ademcoach, yogadocente en psychologe, deelt zes zinvolle inzichten die je kunt leren van ongelukkig zijn en hoe je kunt omgaan met tegenslag.
Onlangs raakte ik geïnspireerd door het boek De kunst van het ongelukkig zijn van psychiater en hoogleraar Dirk de Wachter. Daarin beschrijft hij hoe het streven naar geluk als levensdoel een vergissing is. Verdriet om verlies of ziekte of tegenslag kunnen je juist nieuwe inzichten geven. In het leven draait het er daarentegen juist om dat je streeft naar zin en betekenis.
Je ontkomt er niet aan. In je leven ervaar je fysieke, mentale of emotionele pijn. Je verliest iemand, je verliest je baan of je gezondheid laat je in de steek. Ineens voel je je ongelukkig. Dat overkwam mij en mijn vriendin recentelijk bij de eerste termijnecho. Van gelukkig zwanger veranderde dat in één keer naar verdriet om het verlies van ons kindje. Ik deel – in samenwerking met de Wachter – enkele inzichten die verborgen zaten in deze tegenslag en hoe ik ermee omging.
- Geef jezelf toestemming om verdriet te ervaren
Volgens de Wachter neigen we ernaar om problemen in te slikken, het niet te uiten of erover te praten. Daarin schuilt een gevaar. Wanneer je (klein) ongeluk niet aanvaard als gebeurtenis in je leven, kan het onoverkomelijk worden. “Verdriet dat ingeslikt is, wordt verbittering. Verdriet dat niet naar buiten kan, zal gaan gisten en rotten”. Ik maakte ruimte om mijn verdriet te voelen. Soms liep ik er letterlijk naar toe, dan keek ik huilend naar mezelf in de spiegel. Hierdoor kon ik dieper voelen tot dat het telkens weer vanzelf ophield. En op een gegeven moment kon ik het verschil voelen van verdriet veroorzaakt door mijn hormonen of vanwege het verlies. Wanneer je sterke gevoelens of emoties voelt, verwelkom ze. Zo sta je heling toe. En het is een illusie te denken dat helen in een tijdstabel gegoten kan worden: zoveel weken voor een gebroken been, voor een gebroken hart, voor verlies. - Praat en deel met anderen
Wanneer je gelooft dat je leven maakbaar en planbaar is, dan is ongelukkig zijn veelal niet gewenst of staat het in de weg. De neiging kan ontstaan om een muur op te trekken, het voor jezelf te houden en anderen er niet mee lastig te willen vallen. De Wachter benadrukt dat juist praten met anderen heilzaam is. Dat het je zelfs een geluksgevoel kan geven. Hoe uitdagend het bespreekbaar maken van je verdriet of ongeluk ook soms voelt, het delen ervan geeft juist aanleiding tot genegenheid en nabijheid. En wanneer anderen er voor je zijn, is dat onvergetelijk. Delen lucht op en geeft letterlijk lucht in je leven. Enkele uren na de miskraam examineerde ik studenten voor een hele dag. De liefde van collega’s en vriendinnen – en hun verdriet – was overweldigend ondersteunend. Ik voelde me die dag gedragen. Erkent in mijn verdriet en herkenning in andermans ervaringen. Een jasmijn-bloemetje geplukt en in een vaasje gedaan, een kaart met een steentje, lieve berichtjes, warme knuffels, lieve woorden in mijn oren gefluisterd. Ik voelde mij rijk. De waarde hiervan werkte gelukkig-prijzend. - Geef expressie aan je gevoel
Naast een verhoogt geluksgevoel bij het delen met vrienden, familie of anderen die nabij zijn, kan expressie geven aan je gevoel aanzienlijk veel ademruimte geven. Zeker wanneer je emoties als overweldigend of zelfs als onveilig ervaart, dan kunnen je adem en je lichaam je begeleiden. Wakker je innerlijke wereld aan door het juist de microfoon en het podium te geven terwijl je je ankert op je ademhaling. Voel wat je voelt en dans, zing, mediteer. Geef expressie aan je gevoel via je lichaam of stem. En adem tussendoor rustig in en volledig uit.
Na een dag examineren merkte ik alsnog een behoefte om in mijn lichaam af te dalen. Ik heb vervolgens de hele avond met mijn vriendin, vrienden, studenten en onbekenden gedanst tijdens een trance dance feestje op de yogastudio. De vrije expressie werkte aardend, helend en bevrijdend; in contact met mijn lijf, daar waar het allemaal afspeelde, en in verbinding met anderen. - Bouw rust en stilte in
“Af en toe achterover zitten, niks doen, geen plan hebben, alleen maar zijn”, is essentieel in het dagelijks leven, aldus de Wachter. Zeker wanneer je met tegenslag of ongeluk te maken hebt. In het pauzeren en de verveling die kan ontstaan ligt acceptatie, creativiteit en echt fundamenteel nadenken verborgen. Het kan verleidelijk zijn om je (onbewust) te distantiëren van anderen, te dissociëren van je lichaam, je agenda vol te plannen of eindeloos te scrollen op social media. Het advies van de Wachter is; neem een pauze en zet je telefoon op vliegtuigmodus.
De dagen na de miskraam kende ik een ongelofelijke nestel- en opruimdrang. Ik heb daar dan ook gehoor aan gegeven door uren te wroeten met mijn handen in de tuin of te klussen en op te ruimen in huis. Zonder muziek, zonder anderen naast vriendin en hond, alleen rust en stilte om me heen. Wel liet ik zoveel mogelijk geplande werkafspraken doorgaan, alleen ik merkte geen enthousiasme om nieuwe dingen op te pakken of interesse in social media. Ik gaf mezelf over aan deze ogenschijnlijke prioriteit-shift. - Wat is, is.
Volgens Byron Katie, grondlegger van The Work, lijden we alleen als we een gedachte geloven die in strijd is met wat is. Wanneer het denken volkomen helder is, is dat wat is, dat wat we willen. Willen dat de realiteit anders is dan zij is, is hopeloos.
En toch, iedereen krijgt met verlies te maken – onze ouders, vrienden, kind(eren). Het is onlosmakelijk met het leven verbonden.
Het verlies te willen begrijpen of te verklaren – mijn gedachten gingen daar zeker heen – leverde meer stress op dan het verdriet en de teleurstelling te omarmen. Ik kon niet anders dan erop vertrouwen dat er een reden was dat de zwangerschap na zeven weken was gestopt. Een reden die ik waarschijnlijk nooit zal weten. Wat ik wel weet is dat het niets zegt over mijn toekomst. Welke ik weer open en vol vertrouwen tegemoet ga dankzij het bevragen van mijn beperkende gedachten en de nieuwe inzichten die het mij gaf. Het hielp om het verlies een plek te geven. Daarvoor hoef je niet te weten waarom het je is overkomen, hoe verdriet precies werkt of wanneer verdriet voorbijgaat. Uiteindelijk weet alleen jij wat jou ondersteunt. De Wachter onderschrijft wel dat het nuttig kan zijn met een psycholoog of psychiater te praten. Alleen voegt hij eraan toe: “verwacht geen antwoorden, of passend advies”.
Wanneer ik ongevraagd advies of geruststellende feiten als “je bent niet de enige, het gebeurt zo vaak, vooral bij de eerste zwangerschap” ontving, merkte ik dat ik daar geen boodschap aan had. Ik weet dat ongeveer 1 op de 3 vrouwen een miskraam krijgt. Ondanks dat het waar is, was ik nog verdrietig, en mocht en kon zowel het verdriet als de realiteit beide naast elkaar bestaan. Voor alles zijn tijd. - Zin en betekenis
Het streven naar geluk noemt De Wachter een vergissing. Streef daarentegen liever naar zin en betekenis: de sleutelwoorden voor een goed leven en het enige wat uiteindelijk gelukkig maakt.
Na de echo kreeg ik een optie om het proces te versnellen met medicatie en pijnstilling. Ik koos er bewust voor om liever op mijn lichaam te vertrouwen. Dat zette het proces overigens dezelfde nacht nog in gang. Ik wilde de weeënpijn voelen, geen verdoving. Ik wilde alles meemaken omdat het op een dieper niveau betekenis heeft. Deze pijn hoort erbij, het is zinvol te voelen en te ervaren waar mijn lichaam toe in staat is.
De Wachter onderstreept deze diepmenselijke behoefte aan zingeving en legt een link met de behoefte aan rituelen die daaruit voortvloeit. Zo heb ik het vruchtzakje met embryo opgevangen en hebben ik en mijn vriendin het samen begraven in de tuin met een rozenkwarts erbij onder een nieuwe lavendel plant. Dat voelde als een waardige afsluiting. Er ontstond ruimte voor dankbaarheid en een voedingsbodem voor een nieuw leven dat voor ons staat. Naast verdriet groeide er steeds meer ruimte voor blijdschap en opluchting dat mijn lichaam met 39 jaar in staat is om zwanger te zijn.Iedereen ervaart nu en dan een of andere vorm van stress, verdriet, pijn, vermoeidheid, ongeluk of spanning. Dat ís onze gemeenschappelijke deler. Ik hoop dat het lezen je aanmoedigt om ongeluk te omarmen, tegenslag aan te gaan en in verbinding te blijven met anderen. Het is betekenisvol voor de ander om voor je te mogen zorgen. Het geeft de ander een tevreden gevoel wat vervolgens jullie band weer versterkt.
But there is a crack in everything,
because this is the realm of the crack,
the realm of failure,
the realm of death,
and unless we affirm failure and death,
we’re going to be very unhappy.
~ Leonard Cohen on Leonard Cohen, 1993
Wanneer je pijn, verdriet of ongeluk onderdeel laat zijn van je leven, kun je het dragen en op die manier heling toelaten. Niet om je pijn te vergroten, maar om het waardig en moedig mee te nemen op je verdere levensweg.
Wil je meer lezen? In het boek De kunst van ongelukkig zijn geschreven door Dirk de Wachter gaat hij verder in op de maatschappelijke tendenties rondom ongelukkig zijn.
Jasmijn Koelink is ademcoach, yogadocente en organisatiepsychologe. Ze is gecertificeerd facilitator van The Work©. Ze geeft al jaren retraites in Klooster Huissen. Meer informatie over alle programma van Jasmijn kun je vinden op JasmijnKoelink.com.
